Zachowek
Zachowek jest dość złożoną instytucją prawa spadkowego, która chroni najbliższych członków rodziny spadkodawcy przez całkowicie dowolnym i swobodnym rozporządzeniem przez spadkodawcę swoim majątkiem. Dotyczy głównie dziedziczenia testamentowego, choć nie tylko – wchodzi w grę także przy dziedziczeniu ustawowym, gdy spadkodawca przed śmiercią rozporządził swoim majątkiem w drodze darowizn, skutkiem czego w masie spadkowej pozostało niewiele aktywów.Uprawnieni do zachowku:
- zstępni spadkodawcy, tj. dzieci, wnuki, itd.,
- małżonek spadkodawcy,
- rodzice spadkodawcy,
którzy byliby powołani do spadku z ustawy.Roszczenie o zachowek jest roszczeniem o zapłatę określonej kwoty pieniężnej.Wysokość zachowku:
- 1/2 wartości udziału spadkowego, który by przypadał przy dziedziczeniu ustawowym
- 2/3 wartości udziału spadkowego, który by przypadał przy dziedziczeniu ustawowym – gdy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni
Do spadku dolicza się darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę, z uwzględnieniem poniższych wyjątków.Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się:
- zapisów zwykłych,
- poleceń,
- drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych,
- darowizn dokonanych przed więcej niż 10 laty, licząc wstecz od otwarcia spadku,
- darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku,
- darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych – przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu, z wyjątkiem wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się zstępnego,
- darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa – przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi.
Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu.Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem 5 lat od otwarcia spadku.Spadkodawca, w przypadkach określonych w ustawie, może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (tzw. wydziedziczenie), co było już przedmiotem odrębnego postu.