Błędy medyczne – błędy w leczeniu, ale i w rozpoznaniu
Zgodnie z Ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. Każdy ubezpieczony pacjent ma prawo do skorzystania z nieodpłatnej pomocy medycznej, udzielonej na najwyższym profesjonalnym poziomie, zmierzającej do poprawy jego stanu zdrowia. Dotyczy to zarówno opieki świadczonej w szpitalach, jak i w innych placówkach medycznych. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza w sytuacjach, gdy liczy się czas i potrzebna jest szybka interwencja medyczna. Coraz częściej niestety zdarza się, że pacjent jest wówczas odsyłany z jednego miejsca w drugie, pozostawiany w długiej kolejce lub zbywany bez przeprowadzenia właściwej diagnostyki. Błąd medyczny powszechnie nazywany jest także „błędem w sztuce lekarskiej” lub „błędem lekarskim”. Terminy te nie są jednak zdefiniowane ustawowo. Przyjmuje się, że błąd medyczny, jako odnoszący się do działania całych placówek medycznych i ich pracowników, jest pojęciem szerszym od błędu lekarskiego, dotyczącego wyłącznie pracy medyka. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta posługuje się określeniem zdarzenie medyczne. Może ono dotyczyć zakażenia pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia jego ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci – jeśli było to skutkiem leczenia niezgodnego z aktualną wiedzą i sztuką medyczną lub niewłaściwej diagnozy. Pojęcie błędu medycznego obejmuje przede wszystkim:
- błąd diagnostyczny (błąd rozpoznania), np.:
– niedokładne zbadanie pacjenta,
– niewykorzystanie dostępnych a celowych możliwości diagnostycznych – np. niewykonanie tomografii komputerowej, badania KTG u rodzącej kobiety,
– nietrafna analiza stanu pacjenta mimo klasycznych objawów,
– nieprzeprowadzenie pełnego wywiadu,– niezapoznanie się z dokumentacją medyczną,
– nieprawidłowa interpretacja wyników badań,
– nierozpoznanie rzeczywistej choroby,
– stwierdzenie nieistniejącej choroby; - błąd terapeutyczny (błąd w leczeniu, w tym błąd operacyjny), np.:
– zastosowanie niewłaściwego leczenia,
– błędne dawkowanie leków,
– nieskierowania pacjenta do szpitala mimo wskazań,
– zaniechanie przeprowadzenia koniecznego zabiegu operacyjnego, w tym niewykonanie cesarskiego cięcia mimo bezwzględnych wskazań,
– niedopatrzenia przy zabiegach, skutkujące m.in. uszkodzeniem naczyń lub narządów; - błąd techniczny, np.:
-pozostawienie materiałów chirurgicznych w ciele pacjenta,
– pomylenie zakresu zabiegu,
– podanie krwi niezgodnej grupowo,
– podanie niewłaściwego leku.
Błąd terapeutyczny może być konsekwencją nietrafnej diagnozy albo stanowić samodzielny błąd, mimo postawienia właściwej diagnozy.
Jak wskazano powyżej, błędy medyczne mogą dotyczyć zarówno pracy lekarza, jak i pielęgniarek, ratowników medycznych oraz innych pracowników placówek medycznych, sprawujących opiekę nad pacjentem. Ich skutkiem jest pogorszenie się stanu zdrowia pacjenta, w tym nierzadko także jego stanu psychicznego, a w najpoważniejszych przypadkach śmierć pacjenta.
W sytuacji zaistnienia błędu medycznego poszkodowany pacjent ma możliwość dochodzenia swoich praw na drodze sądowej, zależnie od okoliczności, w stosunku do lekarza lub podmiotu medycznego. W razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Jednocześnie warto nadmienić, że odrębną drogą postępowania w takich przypadkach jest pociągnięcie do odpowiedzialności karnej oraz zawodowej.